nieuwsbrief

Op 29 oktober 2020 vond de VdS Coffee Break plaats. De Coffee Break stond in het teken van het waarborgen van een goede kwaliteit van zorg, met het accent op - het voorkomen van - grensoverschrijdend gedrag door zorgmedewerkers. Daarbij staan gedragsregels centraal. Niet alleen in de zorg, maar ook bij andere organisaties kunnen gedragsregels een zeer belangrijke rol spelen. Wij doen hierna kort verslag van de Coffee Break en gaan in op de rol en effectiviteit van een gedragscode in het algemeen. 

Grensoverschrijdend gedrag in de zorgrelatie (Coffee Break)
Tijdens de online Coffee Break is stilgestaan bij het feit dat het in de zorg belangrijk is dat een zorgverlener een vertrouwensband kan opbouwen en onderhouden met cliënten. Professionele betrokkenheid is een belangrijk onderdeel van het werk. Het is tegelijkertijd noodzakelijk om met de juiste professionele distantie met cliënten om te gaan: een goede balans tussen afstand en nabijheid. Doet een zorgverlener dat niet, dan kan dit leiden tot het overschrijden van grenzen. Gedragsregels (en de consequente handhaving daarvan) kunnen grensoverschrijdend gedrag in de zorgrelatie voorkomen. Wij mailen u graag de presentatie.

Gedragsregels in het algemeen
Dat gedragsregels en de consequente handhaving daarvan belangrijk zijn, geldt niet alleen voor de zorg. Bij bepaalde ondernemingen of in bepaalde sectoren heeft normoverschrijding of grensoverschrijdend gedrag een grotere impact dan bij andere. Denk hierbij bijvoorbeeld aan stichtingen, financiële instellingen, woningcoöperaties of onderwijsinstellingen. Integriteit en zorgvuldigheid staat bij die ondernemingen hoog in het vaandel. Het is daarom in die gevallen belangrijk dat goed gedrag wordt gestimuleerd. Een duidelijke gedragscode en de handhaving daarvan kunnen daar een grote bijdrage aan leveren. 

In een gedragscode wordt opgenomen welk gedrag wel en niet gewenst is. Het doel van het invoeren van een gedragscode is enerzijds om goed gedrag te stimuleren en anderzijds om als werkgever instrumenten te hebben om norm- of grensoverschrijdend gedrag te (kunnen) bestraffen. Een gedragscode schept duidelijkheid over welk gedrag (on)wenselijk is en hoe werknemers zich dienen te gedragen tegenover de werkgever, collega’s en/of derden (externen). In gedragscodes kunnen bepalingen opgenomen worden, over bijvoorbeeld:

• Het (niet) aannemen van relatiegeschenken;
• een alcohol- en drugsbeleid;
• omgang met data of gevoelige informatie;
• (seksuele) intimidatie en discriminatie;
• het gebruik van sociale media;
• voorkomen van tegenstrijdige belangen.

Dit zijn slechts voorbeelden van bepalingen die kunnen worden opgenomen in een gedragscode. Voor iedere onderneming wordt de gedragscode anders vormgegeven. Voor financiële instellingen en woningcoöperaties zijn bijvoorbeeld bepalingen die zien op financiële aspecten van belang, zoals het niet aannemen van relatiegeschenken en bepalingen over belangenverstrengelingen. Voor zorginstellingen en onderwijsinstellingen zijn daarentegen bepalingen over “afstand en nabijheid”, het gebruik van sociale media en/of een alcohol- en drugsbeleid extra belangrijk. Bij het opstellen van een gedragscode is het noodzakelijk dat deze wordt toegespitst op uw eigen onderneming. Om bepalingen in de gedragscode levendig en duidelijk(er) te maken, kunt u eveneens voorbeeldsituaties (uit de praktijk) schetsen.

U kunt naast een algemene gedragscode ook een aanvullende gedragscode (of aanvullende bepalingen) opstellen voor bepaalde functies of posities binnen de organisatie. Voor bepaalde functies wordt immers een hoog niveau van integriteit en transparantie verwacht. Denk daarbij aan een aanvullende gedragscode voor de leden van de Raad van Commissarissen of Raad van Toezicht, bepaalde managers of bestuurders. In een dergelijke gedragscode kunnen bijvoorbeeld (extra) bepalingen worden opgenomen over geheimhouding, nevenfuncties, uitgaven en declaraties en belangenverstrengeling. 

Naast het toespitsen van een gedragscode, is het van belang dat de sancties (op norm- of grensoverschrijdend gedrag) zijn genoemd in de gedragscode en dat ontslag als één van de mogelijke sancties wordt genoemd. Mocht immers toch sprake zijn van norm- of grensoverschrijding, dan kunt u met behulp van de gedragscode sancties toepassen. Denk daarbij aan lichte sancties zoals een (officiële) waarschuwing of een korte schorsing, tot zware sancties zoals een ontslag (op staande voet). 

Hebben de lichtere sancties geen effect gehad of is het gedrag dusdanig norm- of grensoverschrijdend, dan kunt u besluiten om een verzoek in te dienen bij de kantonrechter om de arbeidsovereenkomst van de betreffende werknemer te ontbinden. Een belangrijke factor bij de beoordeling van een ontbindingsverzoek (op grond van verwijtbaar handelen) is “frequentie en kenbaarheid”. Het is niet alleen van belang dat de gedragsregels kenbaar en duidelijk zijn voor de medewerkers, maar de regels moeten ook daadwerkelijk zijn begrepen. Handhaving van het beleid speelt eveneens een rol in de beoordeling van het ontbindingsverzoek. Op het moment dat gedragsregels consequent worden gehandhaafd, dan wordt verwijtbaar handelen eerder aangenomen door de kantonrechter. 

Dat een gedragscode nuttig is en dat de omstandigheden van het geval (zoals de functie en de organisatie) worden meegewogen in een procedure, blijkt ook uit de rechtspraak:

• Zo heeft de kantonrechter Rotterdam in juli 2020 de arbeidsovereenkomst van een werknemer van de Gemeente Hardinxveld-Giessendam ontbonden, omdat hij een hennepkwekerij in zijn schuur bleek te hebben. Dit terwijl de werknemer een ambtsbelofte had gedaan, waarin hij onder andere heeft beloofd “onkreukbaar” te zijn en niets te doen dat het aanzien van het ambt zal schaden. In de gedragscode was opgenomen dat de werknemer zich aan de wettelijke voorschriften en gedragsregels dient te houden en met zijn handelen het vertrouwen in de overheid probeert te versterken. Dat heeft hij niet gedaan. De kantonrechter heeft de arbeidsovereenkomst om die reden ontbonden.
   
• De kantonrechter Den Haag heeft in 2018 een arbeidsovereenkomst ontbonden van een werknemer, werkzaam bij een internationaal opererende verzekeraar en vermogensbeheerder. De werknemer was werkzaam in een vestiging in het buitenland. Zij heeft een familielid in het appartement – dat werd betaald door de werkgever – laten wonen, zonder daarvoor huur af te dragen. Dit was in strijd met de bepalingen uit de gedragscode (“belangenconflicten” en “fraude”). De werknemer heeft haar privé en zakelijke belangen door elkaar laten lopen. Haar functie legt extra gewicht in de schaal; het was haar taak om het risicobewustzijn binnen de organisatie te bevorderen en toe te zien op de naleving van de gedragscode (die specifieke bepalingen geeft voor belangenverstrengeling). De kantonrechter gaat over tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst.

Kortom, het is van belang om een gedragscode op te stellen en te handhaven. Daarnaast dient een gedragscode ook steeds onder de aandacht te worden gebracht om de “kenbaarheid” van de gedragscode (onder de medewerkers) te vergroten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het bespreken van de gedragscode met het team, het evalueren van incidenten of workshops. Zo heeft de Beroepsvereniging Verzorgenden Verpleegkundigen Nederland (V&VN) bijvoorbeeld een app ontwikkeld, zodat de leden de beroepscode gemakkelijk kunnen raadplegen. Met het opstellen, handhaven en onder de aandacht brengen van een gedragscode geeft u uzelf niet alleen handvatten om kordaat op te kunnen treden tegen werknemers die norm- of grensoverschrijdend handelen, u maakt ook uw werknemers duidelijk welk gedrag wél gewenst is. Het doel van een gedragscode is het stimuleren van goed gedrag.

Mocht u nog suggesties hebben ten aanzien van een onderwerp voor de volgende Coffee Break, laat het ons weten!

Vanaf 4 november 2020 gelden er tijdelijk strengere maatregelen om de verspreiding van het Coronavirus te verminderen. Nu waarschijnlijk velen van u het huis al hebben opgeruimd, hebben geschilderd of zelfs hebben geklust, zijn de andere bezigheden en/of hobby’s aan de beurt. Naast puzzels en het lezen van boeken, biedt Netflix voor velen een uitkomst voor wat betreft vrijetijdsbesteding. Omdat de thuiswerk-tips in onze oktober nieuwsbrief een succes waren, hebben wij onze collega’s dit keer gevraagd om hun Netflix-tips te delen. De leukste tips zetten wij voor u op een rij:

• The Restaurant – “Geweldige serie!”
• My Octopus Teacher – “Documentaire over een man die een speciale en hechte band krijgt met een octopus. Het klinkt vreemd, maar het is echt de moeite waard.”
• Undercover – “Spannende Nederlands/Belgische serie”
• The Crown – “Seizoen 4 staat sinds 15 november 2020 op Netflix!”
• Life on our planet – “Met David Attenborough”
• When They See Us – “Een serie over vijf jonge jongens die worden gearresteerd voor een misdrijf en worden gedwongen te bekennen. Gebaseerd op een waargebeurd verhaal (The Central Park Five).”
• Suits – “Een serie over advocaten die leuke en spannende zaken doen, dus uit het leven gegrepen!”
• Ozark – “Bizarre serie!”
• The Bridge – “Een heel spannende Zweeds-Deense misdaadserie.”

Heeft u een aanvulling of andere vrije tijd tips voor ons? Wij horen het graag! 

Nieuws: De bedoeling van partijen is niet meer van belang (Hoge Raad)

Tot op heden werden, bij de beoordeling of een overeenkomst moet worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst, de feitelijke omstandigheden én de bedoeling van partijen meegewogen. Op 6 november 2020 heeft de Hoge Raad een baanbrekende uitspraak gedaan. De Hoge Raad heeft geoordeeld dat het niet (meer) van belang is of partijen de bedoeling hadden om geen arbeidsovereenkomst aan te gaan. De overeengekomen rechten en verplichtingen moeten worden getoetst aan de wettelijke omschrijving van de arbeidsovereenkomst. De bedoeling van partijen wordt buiten beschouwing gelaten.

Deze beslissing zal van grote invloed zijn op de praktijk. Veel ZZP-relaties onderscheiden zich immers nu nog van de arbeidsovereenkomst doordat beide partijen kunnen aanvoeren dat ze de bedoeling hebben om géén arbeidsovereenkomst aan te gaan. Dat criterium valt nu weg. Wat partijen boven een overeenkomst zetten, en wat ze bedoelen met elkaar aan te gaan, is dus niet langer bepalend. De uitvoering van de overeenkomst is maatgevend.

Keep Calm and Curry On!

Als alternatief voor de vrijdagmiddagborrels zoeken wij steeds naar nieuwe en creatieve ideeën om met elkaar in contact te blijven. Zo heeft het team van Van der Steenhoven advocaten op 23 oktober 2020 – via Zoom – met elkaar gekookt. Onder het genot van een glas wijn, bier of fris en onder begeleiding van Veronique van Rijckevorsel van Kessel, hebben wij heerlijke curry’s (voor onszelf) gemaakt. Naast de gezelligheid en het eten, viel er ook een prijs (een kookboek) te winnen voor de mooiste opmaak en foto. Met stip op nummer één stond de foto van Eugenie:

Heeft u nog tips voor een alternatief voor de vrijdagmiddagborrel? Laat het ons weten!

Heeft u vragen naar aanleiding van deze nieuwsbrief? Wij helpen u graag verder. 

Met vriendelijke groet,