Nieuwsbrief, 20 maart 2023
Step into SPRING met ChatGPT!
Welkom bij de nieuwsbrief van maart! In maart begint zowel de meteorologische als astronomische lente, komen de meeste bloemen op en gaat de klok een uur vooruit. Deze nieuwsbrief richt zich op vernieuwende ontwikkelingen. Of je nu geïnteresseerd bent in de laatste ontwikkelingen op het gebied van arbeidsrecht of wilt weten hoe nieuwe wetten en uitspraken bedrijven kunnen beïnvloeden, je vindt het hier allemaal.
In het bijzonder belichten we in deze nieuwsbrief ontwikkelingen van AI-systemen, zoals ChatGPT.
ChatGPT is een programma van het Amerikaanse bedrijf OpenAI dat is getraind om natuurlijke taal te begrijpen en op vragen en opdrachten unieke en originele antwoorden te genereren. Het kan worden gebruikt voor veel verschillende toepassingen en een breed scala aan taken uitvoeren. De introductiealinea hierboven is bijvoorbeeld geschreven door ChatGPT, nadat aan het systeem is gevraagd om een korte introductietekst voor deze editie van de nieuwsbrief.
Om de bruikbaarheid van ChatGPT op juridisch vlak te testen hebben we het programma bij elk artikel van deze nieuwsbrief betrokken. Benieuwd hoe dit uitpakt? Lees dan snel verder!
Veel leesplezier!
We legden ChatGPT een paar vragen voor.
Ontslag op staande voet
Team AR: “Kan een werkgever je op staande voet ontslaan als je tijdens werktijd met privézaken bezig bent, zoals het zoeken naar woningen en deze bezichtigen?”
ChatGPT: “Ja, een werkgever kan je op staande voet ontslaan als je tijdens werktijd met privézaken bezig bent, zoals het zoeken naar woningen en deze bezichtigen. Dit wordt beschouwd als werkverzuim en kan als een ernstige overtreding van de arbeidsvoorwaarden worden beschouwd. Werknemers worden geacht tijdens werktijd te werken en zich volledig te wijden aan hun werkzaamheden. Een werkgever kan een werknemer die tijdens werktijd privézaken afhandelt, beschouwen als een werknemer die zijn of haar taken niet naar behoren uitvoert en kan disciplinaire maatregelen nemen, waaronder ontslag op staande voet. Dit geldt vooral als de werknemer herhaaldelijk privézaken afhandelt tijdens werktijd en als dit een negatieve invloed heeft op de productiviteit of werkomgeving. Het is belangrijk voor werknemers om zich te houden aan de bedrijfsregels en om privézaken af te handelen buiten werktijd, om zo disciplinaire maatregelen en eventueel ontslag te voorkomen.”
De rechter oordeelde in een recente zaak anders. Werknemers moeten ruimte krijgen om privé-activiteiten tijdens werktijd te verrichten. Binnen redelijke grenzen uiteraard. Het is aan de werkgever om werknemers bij indiensttreding op de hoogte te stellen wanneer hij een strikte scheiding tussen privé en werk voor ogen heeft. Dat was in deze zaak uitdrukkelijk niet gedaan. De rechter vernietigt het ontslag op staande voet omdat de dringende reden ontbreekt.
Deze zaak laat zien hoe belangrijk het is om als werkgever goed na te denken over hoe met privé-activiteiten van werknemers tijdens werktijd wordt omgegaan. Vragen hierover komen steeds vaker op. Doordat meer wordt thuisgewerkt, gaan werknemers flexibeler om met hun werktijden: even een pakketje wegbrengen of – zoals in de uitspraak – woningen bezichtigen tijdens de werkdag. Een duidelijk thuiswerkbeleid kan hiervoor uitkomst bieden.
Overigens ontbindt de rechter in de zaak wel de arbeidsovereenkomst omdat er sprake is van een verstoorde arbeidsverhouding. De werknemer krijgt een transitievergoeding, een billijke vergoeding en vergoeding van juridische kosten omdat er sprake is van slecht werkgeverschap. ChatGPT zit er dus behoorlijk naast. Laten we kijken of ChatGPT wel in staat is om de transitievergoeding en de billijke vergoeding in deze casus juist te berekenen.
Transitievergoeding
Team AR: “Hoe hoog is de transitievergoeding voor een werknemer, geboren in 1997, die van 1 juni 2022 tot 1 februari 2023 in dienst is geweest met een bruto maandinkomen van € 5.000,- plus vakantietoeslag?
ChatGPT: “De transitievergoeding wordt berekend op basis van het aantal gewerkte maanden, het bruto maandinkomen en de leeftijd van de werknemer. In dit geval heeft de werknemer 8 maanden (juni 2022 tot en met januari 2023) gewerkt. De transitievergoeding bedraagt dan: (8/12) x 1/3 x (€ 5.000,- + 8,33% vakantietoeslag) =
€ 11.111,11. Hierbij wordt het bruto maandsalaris inclusief vakantietoeslag genomen en wordt de transitievergoeding pro rata berekend over de gewerkte periode. Factor 1/3 wordt toegepast omdat de werknemer nog geen 10 jaar in dienst is geweest.”
Ook hier gaat ChatGPT flink de mist in. Hoewel de berekening nog aardig klopt (wel een iets te hoge vakantietoeslag) is de correcte uitkomst bijna een factor 10 lager. De transitievergoeding die de rechtbank vaststelt is namelijk € 1.205,- bruto. Per dienstjaar bouwt een werknemer een transitievergoeding op ter hoogte van 1/3 maandsalaris inclusief vakantietoeslag. Nu de werknemer 8 maanden in dienst is geweest, is de berekening als volgt: (8/12) x 1/3 x (€5.000,- + 8% vakantietoeslag). De factor 1/3 maandsalaris is overigens al sinds 1 januari 2020 de hoofdregel, ook voor werknemers die 10 jaar of langer in dienst zijn. Daaruit blijkt dat ChatGPT zich baseert op verouderde gegevens.
Billijke vergoeding
Team AR: “Hoe hoog is de billijke vergoeding voor deze werknemer die ten onrechte op staande voet was ontslagen?”
ChatGPT: “Er wordt bij de bepaling van de billijke vergoeding gekeken naar onder andere de ernst van het verwijtbaar handelen van de werkgever, de duur van het dienstverband en de gevolgen van het ontslag voor de werknemer, zowel financieel als emotioneel. Om toch een indicatie te geven: in de uitspraak ECLI:NL:RBNHO:2020:8323 heeft de rechter een billijke vergoeding toegekend van € 100.000,- bruto aan een werknemer die ten onrechte op staande voet was ontslagen. De werknemer had ruim 20 jaar bij de werkgever gewerkt en de werkgever had hem onterecht beschuldigd van fraude en deze beschuldigingen publiekelijk gemaakt. Het is dus sterk afhankelijk van de specifieke omstandigheden van het geval wat een billijke vergoeding zal zijn bij een onterecht ontslag op staande voet.”
Het klopt inderdaad dat de hoogte van de vergoeding afhankelijk is van alle omstandigheden van het geval. De rechter neemt onder de mate van verwijtbaarheid van de werkgever, de (inkomens)schade van de werknemer, het korte dienstverband en de positie op de arbeidsmarkt mee. De rechter stelt de hoogte van de billijke vergoeding op € 10.000,- bruto.
Voor ChatGPT zijn deze berekeningen duidelijk geen makkelijke opgave, maar ook het beoordelen van een ontslagzaak blijkt vooralsnog mensenwerk. Gelukkig maar.
Vragen over deze onderwerpen?
Neem contact op met het team arbeidsrecht!
De mogelijkheden die software als ChatGPT en DALL-E 2 creëren zijn eindeloos. Dit brengt uiteraard juridische vraagstukken met zich mee, met name op het gebied van het intellectueel eigendomsrecht. Hieronder zal worden ingegaan op de vraag of bij de ontwikkeling van DALL-E 2 auteursrechtinbreuk wordt gemaakt. Daarna vragen we wat ChatGPT daarvan vindt.
DALL-E 2
Eerst kort over de werking van DALL-E 2. DALL-E 2 is, net als ChatGPT, software van het bedrijf OpenAI. Het kan op basis van een in tekst ingevoerde opdracht volledig nieuwe beelden genereren waarbij het systeem verschillende stijlen kan toepassen. Hieronder staan drie voorbeelden van de opdracht: “a painting of a lawyer wearing a toga” in respectievelijk de stijl van Johannes Vermeer, Rembrandt van Rijn en Vincent van Gogh.
Het creëren van deze beelden is mogelijk doordat het systeem is ‘getraind’ met honderden miljoenen – deels auteursrechtelijk beschermde – afbeeldingen. Dit trainen werkt als volgt. Er worden afbeeldingen en bijbehorende tekstbeschrijvingen verzameld van het internet, die samen de dataset vormen. Met deze dataset leert het systeem verbanden te leggen tussen afbeeldingen en de bijbehorende tekstbeschrijvingen. Door deze verbanden te leren kan het systeem na de training nieuwe, unieke beelden genereren die het niet eerder in de dataset heeft gezien.
Auteursrechtinbreuk?
Maar wordt er dan geen auteursrechtinbreuk gemaakt als de datasets die worden gebruikt voor het trainen van DALL-E 2 beschermde werken bevatten? De auteursrechthebbende heeft immers het alleenrecht om het door hem gemaakte werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. De afbeeldingen die worden gebruikt om DALL-E 2 te trainen worden in feite verveelvoudigd doordat een ‘digitale kopie’ in het systeem wordt geladen. Daarom zou een auteursrechthebbende in beginsel vooraf toestemming moeten geven.
Er zijn echter uitzonderingen op het verveelvoudigingsrecht van de rechthebbende, waardoor een ander de afbeelding zonder toestemming tóch mag verveelvoudigen. Een van deze uitzonderingen, en voor hier de relevantste, is de uitzondering voor een ‘tijdelijke reproductie van voorbijgaande aard’, waardoor digitale kopieën van auteursrechtelijk beschermde werken tijdelijk kunnen worden opgeslagen.
Het is echter maar de vraag of deze uitzondering volstaat. De uitzondering moet namelijk aan specifieke vereisten voldoen, waaronder het vereiste dat de verveelvoudiging geen zelfstandige economische waarde mag hebben. Daarnaast geldt voor alle uitzonderingen op het auteursrecht het algemene principe dat geen afbreuk mag worden gedaan aan de normale exploitatie van het werk. We weten momenteel simpelweg nog niet of rechters vinden dat hier al dan niet sprake van is.
Vraag het aan ChatGPT
In de tussentijd hebben wij het alvast aan ChatGPT gevraagd. Team IE: “Maakt het laden van datasets in een zelflerend programma inbreuk op auteursrecht?”
ChatGPT: “Het laden van datasets in een zelflerend programma kan mogelijk inbreuk maken op het auteursrecht, afhankelijk van de specifieke dataset en de omstandigheden van de zaak. Er zijn echter uitzonderingen op het auteursrecht die het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal toestaan zonder toestemming van de auteursrechthebbende. Het is daarom raadzaam om juridisch advies in te winnen bij een expert op het gebied van auteursrecht als u twijfelt over de auteursrechtelijke status van een dataset en hoe u deze mag gebruiken.”
Het is duidelijk dat ChatGPT het antwoord ook nog niet weet en ons komisch genoeg adviseert juridisch advies in te winnen. Wij volgen de ontwikkelingen op de voet en zijn benieuwd wat rechters hierover vinden.
Heb jij vragen over de bescherming van intellectuele eigendomsrechten? Het VDS IE-team helpt je graag!
In juli 2020 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie het VS-EU Privacy Shield ongeldig verklaard. Daarmee werd de uitwisseling van persoonsgegevens met de VS in één klap illegaal. Sindsdien wordt onderhandeld om hier weer een wettelijke basis aan te kunnen geven. Wat is de stand van zaken?
Gegevensverwerking buiten de EU
De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) bevat privacyregels die in de hele EU gelden. Deze regels gelden ook voor bedrijven buiten de EU die gegevens van EU-burgers verwerken. In de VS worden bijvoorbeeld op grote schaal persoonsgegevens van EU-burgers verwerkt, met name door grote techbedrijven.
Gegevensverwerking VS-EU
Om de verwerking van gegevens van EU-burgers door Amerikaanse bedrijven mogelijk te maken, hadden de VS en EU afspraken neergelegd in het Privacy Shield. Het hof vindt echter dat de VS onder het Privacy Shield geen goede bescherming bood aan gegevens van EU-burgers. Zo kunnen EU-burgers in de VS niet naar de rechter stappen als ze denken dat de overheid hun gegevens onrechtmatig verwerkt en hebben opsporings- en veiligheidsdiensten in de VS meer ruimte dan in de EU om persoonsgegevens in te zien.
Door de ongeldigverklaring van het Privacy Shield kunnen bedrijven uit de EU en VS het Privacy Shield niet langer als basis gebruiken voor gegevensuitwisseling. Momenteel werkt de Europese Commissie samen met de VS aan nieuwe afspraken die gegevensoverdracht tussen de EU en VS weer mogelijk moeten maken. Deze nieuwe set afspraken wordt het ‘EU-US Data Privacy Framework’ (DPF) genoemd. Bedrijven en organisaties kunnen ervoor kiezen zich aan te sluiten bij het DPF door zichzelf te certificeren. Hierdoor worden ze verplicht om een reeks gedetailleerde privacyregels na te leven. Eenmaal aangesloten zal de doorgifte van gegevens tussen de EU en VS weer een wettelijke basis hebben.
Het DPF is nog niet in werking getreden omdat er door de VS nog te weinig zekerheid wordt geboden dat de privacy van EU-burgers voldoende gewaarborgd is.
Vraag aan ChatGPT
We zijn benieuwd of ChatGPT weet wanneer het DPF van kracht zal zijn. Team Privacy: “Wanneer zal het ‘EU-US Data Privacy Framework' van kracht zijn?”
ChatGPT: “Op dit moment is er geen definitieve datum vastgesteld voor de goedkeuring van het "EU-US Data Privacy Framework", ook bekend als de "Privacy Shield”. Het kan nog geruime tijd duren voordat er een nieuwe overeenkomst wordt bereikt, aangezien er verschillende complexe kwesties moeten worden aangepakt om een akkoord te bereiken dat zowel de EU als de VS ten goede komt."
Dit is een begrijpelijk antwoord van ChatGPT. De Europese Commissie heeft namelijk geen duidelijkheid gegeven over hoelang de onderhandelingen en procedures over het DPF nog gaan duren. Wij houden de ontwikkelingen in de gaten en zijn benieuwd hoe het akkoord er uiteindelijk uit komt te zien.
Heb je vragen of gegevensverwerking of de AVG? Het VDS privacy team denkt graag met je mee!
Team ondernemingsrecht legt ChatGPT een recente uitspraak van de Rechtbank Midden-Nederland voor. In deze uitspraak gaat de rechter in op de vraag of een bestuurder een ernstig verwijt treft vanwege het ten onrechte aanvragen van surseance van betaling voor de vennootschap. In deze zaak had een aandeelhouder van de vennootschap tweemaal een reddingsvoorstel gedaan. Beide keren liet de bestuurder het na om inhoudelijk te reageren op deze voorstellen. Vervolgens vroeg de bestuurder surseance van betaling aan, waarna de vennootschap failliet ging. De aandeelhouder, die ook schuldeiser was, liep schade op door dat faillissement. Kan deze handelwijze door de beugel volgens ChatGPT?
Team OR: “Handelt een bestuurder ernstig verwijtbaar indien hij surseance van betaling aanvraagt, zonder het door de aandeelhouder gedane reddingsvoorstel in overweging te nemen?”
ChatGPT: “In Nederland geldt dat een bestuurder van een onderneming bij een dreigend faillissement verplicht is om tijdig passende maatregelen te nemen om de schade voor schuldeisers zoveel mogelijk te beperken. Als er een serieus reddingsvoorstel van de aandeelhouder is, moet de bestuurder dit voorstel serieus in overweging nemen. Als een bestuurder surseance van betaling aanvraagt zonder het reddingsvoorstel serieus te overwegen, kan hij of zij door de rechter als ernstig verwijtbaar worden beschouwd. Dit kan leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid voor de schade die de schuldeisers lijden als gevolg van de surseance van betaling.”
ChatGPT komt tot de conclusie dat het handelen van de bestuurder in dit geval tot persoonlijk aansprakelijkheid kan leiden. De (juridische) onderbouwing is echter beperkt. Ook stelt ChatGPT dat de bestuurder “als ernstig verwijtbaar kan worden beschouwd”. Dat klopt niet helemaal. Enkel het handelen van de bestuurder kan ernstig verwijtbaar zijn. Een klip-en-klaar advies hierover komt dus nog niet uit ChatGPT rollen. Wat oordeelde de échte rechter in deze zaak?
De rechter oordeelde dat de bestuurder onvoldoende heeft gedaan om in overleg met de aandeelhouder tot een concrete oplossing voor de liquiditeitsproblemen van de vennootschap te komen. De bestuurder heeft vervolgens (in plaats van te overleggen) surseance van betaling aangevraagd. Hiermee heeft hij het faillissement van de vennootschap bewerkstelligd, terwijl dat op dat moment niet noodzakelijk was. Volgens de rechter wist of redelijkerwijs behoorde de bestuurder te begrijpen dat dit tot gevolg zou hebben dat de vennootschap haar verplichtingen tegenover de aandeelhouder als schuldeiser niet zou kunnen nakomen. Daarom kan de bestuurder hiervan een persoonlijk verwijt worden gemaakt. Dat betekent dat de bestuurder een onrechtmatige daad heeft gepleegd tegenover de schuldeiser en aansprakelijk is voor de hierdoor geleden schade van de schuldeiser.
Meer lezen? Zie de volledige uitspraak hier.
Heb je vragen over aansprakelijkheid van statutair bestuurders? Neem dan gerust contact met ons op. Ons ondernemingsrechtteam staat voor u klaar!
Wij wensen je een prachtige lente! We horen graag wat je van de (on)mogelijkheden van ChatGPT vindt!
Met vriendelijke groet,
Team arbeidsrecht: Ester Kalis, Matthijs Bos, Eugenie Ágoston, Maartje van Asten, Marjon Schlimbach, Anne Arts, Eileen Pluijm, Lara Groenveld, Sharif Ali en Celine Sup
Team ondernemingsrecht: Jan van der Steenhoven, Arjan van Elk, Paul Hendriks, Harm Eland en Bas Samaras
Team IE/privacy: Ruby Nefkens, Hylke Klasens en Pascal Steijvers
Van der Steenhoven advocaten N.V.
Herengracht 582 (1017 CJ) Amsterdam
tel: +31 (0) 20 607 79 79
www.vandersteenhoven.nl, mail